تقسیم بندی ضایعات عروقی مغزی

مغز انسان حدود یک و نیم کیلوگرم وزن دارد. بافت مغز از نظر متابولیسم فعال ترین بافت بدن است. جهت متابولیسم مغز نیازمند مصرف اکسیژن و گلوکز بسیار زیاد می‌باشد. این مواد از طريق عروق مغزی و گردش خون در اختیار بافت مغز قرار می‌گیرند. بدین جهت گردش خون مغز بسیار بالا میباشد. حدود یک پنجم خونی که از قلب خارج می‌شود وارد مغز می‌گردد. بعلت نبودن ذخیره اکسیژن و گلوکز در داخل مغز در صورتی که اختلالی در جریان خون مغز ایجاد شود به فاصله زمانی چند دقیقه بافت مغز دچار آسیب می‌شود که اصطلاحا سکته مغزی گفته می‌شود. در بعضی از موارد ممکن است سکته مغزی بعلت پارگی رگهای مغزی اتفاق بیفتد.

تقسیم بندی ضایعات عروقی مغز

ضایعات عروقی مغز که از نظر جراحی مغز و اعصاب حائز اهمیت می‌باشد به دو دسته زیر تقسیم میگردند؛

1. آنوریسم های مغزی
2. مالفورماسینون های عروق مغزی(AVM)

1. انوریسم های مغزی:

این ضایعات در نتیجه نازک شدن جدار عروق مغزی و در محل دو شاخه شدن های عروقی ایجاد می‌شود. اگر چه شیوع آنوریسم‌ های مغز حدود ۱ تا ۲ درصد جمعیت می‌باشد ولی مواردی که علامت دار می‌شوند اندک می‌باشند. اندازه آنوریسم‌ اغلب زیر یک سانتیمتر می‌باشد. معمولا آنوریسم‌ وقتی علامت دار می‌شود که پاره شود. پاره شدن آنوریسم‌ اغلب سبب نوعی از خونریزی در مغز بنام خون‌ریزی ساب اراکنوئید می‌گردد. اگر چه حجم این خون‌ریزی معمولا کم است ولی بصورت سردرد با شروع ناگهانی و شدت زیاد تظاهر می‌کند. اغلب بیماران توصیف می‌کنند که تا کنون چنین نوع سردردی را تجربه نکرده اند.

ممکن است علاوه بر سردرد علائم عصبی نظیر فلج اعصاب مغزی و یا تغییر سطح هوشیاری نیز برای بیمار حادث شود. در صورت زیاد بودن شدت خون‌ریزی ممکن است بیمار کاملا بیهوش شده و درجه هوشیاری بر حسب شدت خون‌ریزی متفاوت باشد. تغییر سطح هوشیاری از یک گیجی مختصر تا ;کمای عمیق ممکن است متفاوت باشد. خون‌ریزی های مغزی آنوریسم‌ اغلب با سی تی اسکن قابل تشخیص بوده ولی جهت تشخیص آنوریسم‌ از سی تی آنژیوگرافی و یا آنژیوگرافی عروق مغز استفاده می‌شود.

اگر چه ممکن است بیمار از خون‌ریزی اولیه آنوریسم‌ جان سالم بدر ببرد ولی مشگل عمده احتمال خون‌ریزی مجدد می‌باشد که در این صورت شانس بروز عوارض عصبی و احتمال مرگ بیمار زیادتر می‌باشد، بدین جهت شناخت زودرس آنوریسم‌ و درمان آن جهت جلوگيري از عوارض احتمالی بعدی ضرورت دارد.

2. مالفورماسیون های عروقی مغز(AVM) :

این ضایعات اغلب مادرزادی بوده و با گذشت زمان اندازه آنها ممکن است افزایش یابد. این ضایعات اغلب با تشنج ، علائم عصبی و یا خون‌ریزی تظاهر کلینیکی پیدا میکنند. بدین جهت درمان این ضایعات در صورت بروز علائم ضرورت دارد . AVM در حقیقت یک کلاف عروقی است که در آن ارتباط مستقیم شریان با ورید در مغز وجود دارد. در این بیماری خون شریانی بجای عبور از بستر مویرگی مستقیما به ورید متصل میگردد.

درمان ضایعات عروقی مغز

1. روش جراحی باز درمان ضایعات عروقی مغز :

در گذشته نه چندان دور روش درمانی این ضایعات با عمل جراحی باز انجام می‌شد. با این روش قسمتی از استخوان جمجمه جهت دسترسی به ضایعه برداشته شده و در آنوریسم‌ با بستن گردن آن با گیره های مخصوص درمان صورت می‌پذیرفته است. درمان AVM های مغز با بستن شریان ها و خارج کردن آن با عمل باز انجام می‌شده است. روش جراحی باز عروق مغزی اغلب مشکل و با احتمال بروز عوارض عصبی همراه بوده است. بدین جهت دانشمندان از سال‌های قبل در صدد یافتن روش درمان کم خطرتر این ضایعات بوده اند.

2. روش جراحی بسته :

این روش ها که در چند دهه اخیر پیشرفت زیادی کرده است بصورت بسته و بدون باز کردن جمجمه و از طريق داخل عروق و از طريق آنژیوگرافی انجام می‌شود. بدین جهت به این‌ روش ها، روش های آندوواسکولار یا داخل رگی نیز اطلاق می‌شود. در این روش ها از طريق وارد کردن یک کاتتر در داخل عروق و هدایت آن از طريق عکس برداری با اشعه ایکس در محل ضایعه مواد خاصی تزریق شده و بوسیله آن ضایعه مسدود و از گردش خون خارج می‌گردد. این روش ها معمولا عارضه بسیار کمتر داشته و در بسیاری از موارد جایگزین عمل باز شده است .