علت، علائم و درمان آرتروز گردن و درد دست ناشی از آن

اسپوندیلوز گردن (آرتروز گردن) عارضه‌ای است که معمولاً بیشتر در سنین بالا رواج دارد و مفصل‌های گردن را درگیر می‌کند و باعث بروز گردن درد می‌شود. این عارضه در نتیجه سایش و فرسایش غضروف و استخوان‌های مهره‌های گردنی رخ می‌دهد و به مرور منجر به درد کتف و شانه می‌شود. اگرچه آرتروز گردن عمدتاً بیماری‌ وابسته به سن می‌باشد؛ اما نقش عوامل دیگر در بروز آن را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. بر اساس پژوهش‌های انجام شده، بیش از نود درصد افراد بالای ۶۵ سال به این عارضه مبتلا هستند، اگرچه شدت بیماری در برخی از این سالمندان به اندازه‌ای کم است که هیچ‌گاه متوجه عوارض آرتروز گردن نمی‌شوند. از سوی دیگر برخی از بیماران با دردی مزمن دست و پنجه نرم می‌کنند.

علل آرتروز گردن

افزایش سن

افزایش سن می‌تواند یکی از موارد علت درد گردن باشد. آرتروز گردن غالباً پیامد تغییر در مفصل‌های گردن است که نتیجه گریزناپذیر بالا رفتن سن به شمار می‌رود. دیسک‌های ستون مهره‌ها در حدود ۴۰ سالگی خشک می‌شوند و به تدریج تحلیل می‌روند و به این ترتیب نمی‌توانند نقش حفاظتی بین استخوان‌های گردن را به خوبی ایفا کنند. همچنین همگام با گذر عمر دیسک‌ها ترک برمی‌دارند و در نتیجه برجستگی یا فتق دیسک رخ می‌دهد. به علاوه خارهای استخوانی یا زائده‌های استخوانی نیز به وجود می‌آیند. فتق دیسک و خارهای استخوانی با وارد کردن فشار مضاعف بر نخاع و ریشه‌های عصبی به بروز درد مفصل دامن می‌زنند. رباط‌ها (لیگامان‌های) ستون مهره‌ها، یعنی رشته‌های بافتی اتصال دهنده‌ی استخوان‌ها، نیز با پا به سن گذاشتن سفت‌تر می‌شوند و در نتیجه حرکت دادن گردن دشوارتر یا دردناک می‌گردد. آرتروز گردن به جز عامل سن به علل دیگری نیز بروز می‌یابد که در زیر به شماری از آنها اشاره می‌کنیم:

• آسیب‌های گردن
• فعالیت‌هایی شغلی مانند بلند کردن اشیاء سنگین که فشار زیادی به گردن وارد می‌کند و منجر به کشیدگی بیش از حد آن می‌شود و می‌تواند علت آرتروز گردن باشد.
• نگه داشتن گردن در حالتی نامناسب به مدت طولانی یا تکرار حرکت‌های یکسان گردن در طول روز (فشار مکرر)
• عامل‌های ژنتیکی (سابقه ابتلا به اسپوندیلوز گردنی در خانواده) از علت آرتروز گردن می‌باشد.
• استعمال دخانیات
• داشتن اضافه وزن و عدم فعالیت

عوامل خطر آرتروز گردن

سن بالا، یک عامل خطر برای آرتروز گردن می باشد. علاوه بر سن، شرایط زیر نیز می توانند موجب گردن درد یا دیگر علائم مربوط به آرتروز گردن شوند:

1. سیگار کشیدن
2. یکی از اعضای خانواده مبتلا به این شرایط باشد.
3. فشار به گردن به دلیل شغل خود، مانند نگاه کردن مکرر به بالا
4. آسیب گردن قبلی همچون آسیب ناشی از تصادف
5. بلند کردن اجسام سنگین مانند کارگران ساختمانی
6. در معرض لرزش های زیاد بودن مانند راننده های اتوبوس یا کامیون

علائم آرتروز گردن

• گرفتگی و درد گردن
• سر درد و سرگیجه که منشا آنها در گردن است.
• درد در شانه و بازوها
• عدم توانایی چرخاندن سر و یا خم کردن گردن که می توانند در رانندگی اختلال ایجاد کنند.
• احساس یا صدای ساییدگی به هنگام چرخاندن گردن

علائم آرتروز گردن (ساییدگی مهره گردن) با استراحت بهبود پیدا می کنند. این علائم در اوایل و اواخر روز بیشترین شدت را دارند. اگر آرتروز گردن باعث فشار آمدن به نخاع شود ( تنگی کانال نخاع گردنی)، عارضه ای به وجود می آید که به آن میلوپاتی گردنی گویند. علائم آرتروز به همراه میلوپاتی گردنی عبارت اند از:

• خارش، بی حسی و یا ضعف در بازوها، دست ها و یا پاها
• عدم وجود هماهنگی و دشواری در راه رفتن
• انعکاس های غیر طبیعی
• گرفتگی های عضلانی
• عدم توانایی کنترل مثانه و روده ها
• یکی از عوارض احتمالی دیگر برای علت آرتروز گردن، رادیکولوپاتی گردنی است، عارضه ای که در آن خارهای استخوانی به ریشه های عصبی خارج شونده از ستون فقرات، فشار وارد می کنند. بارز ترین علامت این عارضه، تیر کشیدن یک یا هر دو دست است.

تشخیص آرتروز گردن

به منظور تشخیص آرتروز گردن و درد دست، متخصص با گرفتن شرح حال پزشکی شروع به کار می کند. ایشان درباره علائم شما سوال خواهد کرد، مانند زمان شروع، چه چیزی باعث می شود درد بدتر یا بهتر شود و غیره. در مرحله بعدی، یک معاینه بدنی برای ارزیابی دامنه حرکت در گردن شما و بررسی رفلکس ها و عملکرد عضلات در بازوها و پاها و دست های شما انجام می دهند. آنها ممکن است شما را در حال راه رفتن تماشا کنند تا ببینند آیا چیزی در راه رفتن شما مشکل است یا خیر. که این کار می تواند فشرده سازی بر نخاع شما را نشان دهد. برای به دست آوردن اطلاعات دقیق در مورد محل دقیق و میزان آسیب به ستون فقرات گردنی، آزمایش تصویربرداری ضروری است. اینها ممکن است شامل عکسبرداری با اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا MRI برای نشان دادن استخوان ها، دیسک ها، عضلات و اعصاب گردن و نخاع باشد. میلوگرافی نحوه تعامل خار و دیسک استخوان با اعصاب فردی را نشان می دهد. الکترومیوگرافی نشان می دهد که اعصاب چقدر سیگنال های ارتباطی بین نخاع و عضلات را دارند.

روش های درمان آرتروز گردن

درمان‌های آرتروز گردن بر تسکین یا درمان درد گردن، کاهش احتمال آسیب دیدگی دائمی و هر چه طبیعی‌تر و پویاتر کردن سبک زندگی متمرکز می‌شود. روش‌های غیرجراحی معمولاً بسیار کارآمد هستند.

• استراحت

موارد شدید آرتروز به استراحتی یک تا سه روزه و نه بیشتر، برای درمان درد گردن نیاز دارد. استراحت طولانی مدت نه تنها مفید نیست، بلکه بیمار را در معرض خطر ترومبوز عمیق وریدی نیز قرار می‌دهد.

• بریس یا گردنبند طبی

بستن موقت بریس یا گردنبند طبی (به مدت یک هفته) برای بیمار مبتلا شده به آرتروز گردن علائم را تسکین می‌دهد؛ اما استفاده طولانی مدت از آن به ضعیف شدن عضله‌های ستون مهره‌ها می‌انجامد. به علاوه عدم استفاده مستمر در طول دوره تعیین شده نیز درد را تشدید می‌کند. فیزیوتراپی روش مفیدتری است؛ چراکه عضله‌ها را تقویت می‌کند.

• دارو

1. شل کننده‌های عضلانی: داروهای شل کننده عضلات درد و گرفتگی عضلانی را کاهش می‌دهد.
2. مخدرها یا مسکن‌ها: مخدرها گاهی برای یک دوره درمانی کوتاه جهت کاهش درد حاد آرتروز گردن تجویز می‌شوند.
3. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها (NSAIDs) التهاب دامن زننده به درد را تسکین می‌دهند. بسیاری از این داروها را می‌توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد و مصرف شماری از آنها تنها با نسخه پزشک برای آرتروز گردن مجاز است.

• فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی ترکیبی از روش‌های غیرفعال و تمرین‌ها و حرکت‌های اصلاحی به کار گرفته می‌شود. مدالیته‌های درمانی غیرفعال مانند یخ/ گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی درد و گرفتگی عضلانی را در بیمار مبتلا به آرتروز گردن کاهش می‌دهد. بیمار مبتلا به آرتروز گردن به کمک انجام تمرین‌های مخصوص روش افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی را فرامی‌گیرد و بر قدرت عضلات خود می‌افزاید. بیماران نباید از روی آوردن به این درمان نگران باشند، حتی بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی نیز از انجام تمرین‌های ایزومتریک سود می‌برند.

• درمان دستی و جا اندازی مهره‌ها

مهره‌ها در صورت جابه‌جا شدن به عصب‌های نخاعی فشار می‌آورند و درد بروز می‌یابد و در اصطلاح نیمه دررفتگی رخ می‌دهد. متخصص کایروپراکتیک با بهره‌گیری از روش خاصی به نام درمان دستی و جااندازی مهره‌ها نیمه دررفتگی را در آرتروز گردن درمان می‌کند و مهره‌ها را به جای اصلی‌شان در ستون فقرات بازمی‌گرداند. هنگام جا اندازی مهره‌ها، کیسه‌های هوای کوچکی از مفصل‌ها خارج می‌شود که گاهی اوقات صدایی شبیه صدای ترکیدن را در بیمار مبتلا به آرتروز گردن ایجاد می‌کند که شبیه صدا دادن زانو است.

• طب سوزنی

طب سوزنی درمانی متداول برای تسکین و درمان درد مهره های گردن برای آرتروز گردن محسوب می‌شود. متخصص سوزن‌های بسیار ظریفی، به باریکی موی سر را در نقطه‌های خاصی از بدن جهت درمان آرتروز گردن با طب سوزنی فرو می‌کند. هر سوزن را می‌توان برای به‌جا گذاشتن اثری مناسب چرخاند، به صورت الکتریکی برانگیخت یا گرم کرد. بسیاری بر این باور هستند که روش تأثیرگذاری طب سوزنی به این شکل است که بدن بیمار مبتلا شده به آرتروز گردن را به تولید مواد شیمیایی کاهش دهنده درد تحریک می‌کند.

• ماساژ

ماساژ یکی از روش‌های شل کردن عضلات و به دست آوردن آرامش ذهن در بیمار مبتلا به آرتروز گردن و برای تسکین و درمان گردن درد مؤثر است. ماساژ، گرفتگی عضله‌ها را برطرف می‌کند. عضله‌های اطراف ستون فقرات در اثر آرتروز غالباً بسیار حساس، منقبض و دردناک می‌شوند. ماساژ درد و التهاب عضلانی را فرو می‌نشاند.

• لیزر درمانی

از آن رو که درمان با لیزر با قدرت بالا تمام گونه‌های سلولی، از جمله عضله، لیگامان، غضروف، عصب و… را تحریک می‌کند، بنابراین آرتروز گردنی یکی از عارضه‌هایی است که درمان آرتروز گردن با لیزر سرد می‌تواند برای آن مفید باشد.

• تزریق در ستون فقرات

تزریق در ستون فقرات به روش‌های گوناگونی چون تزریق استروئید در فضای اپیدورال و تزریق در مفصل فاست در بیمار مبتلا به آرتروز گردن انجام می‌شود. در این عمل‌ها ترکیبی از داروی بی‌حسی و ضداستروئید جهت تسکین بافت‌های عصبی ملتهب تزریق می‌شود و در نتیجه درد در اکثر موارد آرام می‌شود.

• تزریق در فضای اپیدورال

تزریق استروئید در فضای اپیدورال درمانی ایمن، ساده، غیرجراحی و کارآمد است که طی آن دارویی استروئیدی مشابه کورتیزون داخل فضای اپیدورال ستون فقرات بیمار مبتلا به آرتروز گردن تزریق می‌شود. فضای اپیدورال بخشی از ستون فقرات و محل قرارگیری عصب‌های ملتهب است. کاهش التهاب و در نتیجه تخفیف درد در آرتروز گردن، هدف این عمل به شمار می‌آید. اگرچه این نوع تزریق به روش‌های گوناگون انجام می‌شود، امروزه رایج‌ترین روش توسط متخصصین مدیریت مداخله‌ای درد تحت راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) به این صورت انجام می‌شود که بیمار مبتلا به آرتروز گردن روی شکم می‌خوابد و پزشک عمل را با توجه به تصاویر فلوئوروسکوپ پیش می‌برد. این تزریق تحت بی‌حسی موضعی و گاهی با تزریق آرام بخش درون وریدی، انجام می‌شود. بیهوش کردن کامل بیماران نه ضروری است و نه صد در صد ایمن. این عمل معمولاً بیش از 50 دقیقه زمان نمی‌برد و بیمار پس از 15 تا 20 دقیقه تحت نظارت بودن و برطرف شدن نسبی اثر داروی بی‌حسی مرخص می‌شود.

• تزریق در مفصل فاست

ترکیبی از داروی استروئیدی و بی‌حسی درون کپسول مفصل فاست بیمار مبتلا به آرتروز گردن تزریق می‌شود. مفصل‌های فاست در پشت گردن قرار دارند و نقش مهمی را در پایداری و حرکت گردن ایفا می‌کنند. این عمل مشابه تزریق در فضای اپیدورال است.

• پی آر پی

در روش درمان با پلاسمای غنی از پلاکت که اغلب به عنوان درمان PRP یا درمان پلاسمائی اتولوگ (ACP) از بدن خود فرد نامیده می‌شود، سعی می‌شود تا از خواص درمانی طبیعی خون برای ترمیم غضروف، تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و حتی استخوان‌های آسیب‌دیده استفاده شود. این بیماری بیشتر برای درمان مشکل آرتروز زانو استفاده می‌شود؛ اما می‌توان آن را در سایر مفاصل نیز استفاده کرد.

• ورزش

اگرچه انعطاف‌پذیری و تمرینات دامنه حرکتی برای مدیریت علائم آرتروز گردن بسیار مهم است؛ اما تقویت گردن نیز نقش مهمی دارد.

• آب‌درمانی یا ورزش در آب

تمرین در آب یکی دیگر از فعالیت‌های توصیه‌شده‌ی معمول برای افراد مبتلا به آرتروز ستون فقرات است. در حقیقت، برای برخی، این نوع تمرین بهترین انتخاب است. آب دارای خاصیت شناوری است که اثرات جاذبه را از بین می‌برد و فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد و به شما این امکان را می‌دهد تا حرکت کامل‌تری داشته باشید.

• جراحی

تعداد انگشت شماری از بیماران مبتلا به آرتروز گردن مجبور به انجام عمل جراحی می‌شوند و در صورت ضروری بودن جراحی، موارد نادری فوریت دارد یا اورژانسی است. در ابتدا درمان‌های غیرجراحی امتحان می‌شود و پزشک گاهی از تلفیق دو روش درمانی بهره می‌گیرد یا تعداد جلسه‌های فیزیوتراپی بیشتری را جهت فروکش کردن سریع‌تر علائم تجویز می‌کند. خوشبختانه در اکثر موارد درمان‌های غیرجراحی نتیجه‌بخش و موفقیت‌آمیز هستند. برای درمان آرتروز گردن روش های دیگری همچون اوزون و … نیز وجود دارد.

عوارض آرتروز گردن

اگر کانال نخاعی یا ریشه های عصبی شما در اثر آتروز گردن، به شدت تحت فشار باشند، این آسیب می تواند دائمی شود. تحلیل مفاصل، مهره ها و دیسک ها در بخش گردنی ستون فقرات می تواند منجر به درد، التهاب و حتی اختلال در عملکرد شود. این شرایط معمولاً افراد بالای 50 سال را درگیر می کند و با بالا رفتن سن تشدید پیدا می کند. بیش از 85 درصد از افراد بالای 60 سال نیز دچار آرتروز گردن می شوند. این مشکل می تواند بدون علائم باشد و یا علائم آن شامل درد و سفتی باشد.