روش آمبولیزاسیون مغز برای درمان آنوریسم مغزی

به طور معمول شریان‌های بزرگ (سرخرگ‌ها) خون را از قلب به تمام قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. شاخه‌های شریانی کوچکتر و کوچکتر می‌شوند تا به مویرگ تبدیل شوند که تنها یک سلول را تشکیل می‌دهند. بستر مویرگ جایی است که خون مبادله اکسیژن و مواد مغذی با بافت‌های بدن انجام داده و مواد زائد را جمع آوری می‌کند. بازگشت خون مویرگ ها به سمت قلب از طریق سیاهرگ ها انجام می‌گیرد. در ناهنجاری شریانی وریدی، شریان‌ها به طور مستقیم با ورید‌ها و بدون هیچ مویرگی به یکدیگر متصل می‌شوند. این باعث ایجاد مشکل شانت یا فیستول فشار بالا می‌شود.

سیاهرگ‌ها قادر به کنترل فشار خون بالا که به طور مستقیم از سرخرگ‌ها می‌آیند، نمی‌باشند. سیاهرگ‌ها با پذیرش میزان خون اضافی کشیده و بزرگتر می‌شوند. رگ‌های خونی ضعیف شده پاره شده و خونریزی پیدا می‌کنند و احتمال ایجاد آنوریسم افزایش پیدا می‌کند. بافت‌های طبیعی اطراف ممکن است آسیب ببینند و AVM خون را از آن قسمت‌ها بگیرد. رشد غیرطبیعی رگ‌های مغز از گردش کامل خون اکسیژن‌دار در مغز جلوگیری کرده و می‌توانند موجب دوبینی، درد و سایر علائم عصبی شود. . AVM های مغز به علت آسیب‌هایی که هنگام خونریزی ایجاد می‌کنند نگران کننده هستند. گزینه‌های درمان بسته به نوع، علائم و محل ناهنجاری شریانی وریدی، جراحی به صورت محافظه کارانه انجام می‌گیرد.آمبولیزاسیون، آنوریسم‌های مغزی و AVM هایی که قبلاً غیرقابل جراحی به نظر می‌رسیده‌اند را درمان می‌کند و نسبت به جراحی باز بسیار کمتر تهاجمی است. آمبولیزاسیون آنوریسم مغزی و رشد غیرطبیعی رگ‌های مغز (AVM) را می‌توان هم برای آنوریسم‌های پاره شده و هم پاره نشده و با هدایت تصویری به منظور قرار دادن کویل‌های فلزی کوچک و نرم در داخل یک آنوریسم جهت مسدود کردن جریان خون و پیشگیری از پارگی آنوریسم انجام داد. این روش همچنین به منظور پر کردن AVM ها (اتصالات غیرعادی بین سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها) با عوامل آمبولیک مایع (شبیه به چسب‌هایی که سریع خشک می‌شوند) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علت AVM

علت این بیماری شناخته نشده است. به نظر می‌رسد که ناهنجاری عروق مغزی به دلیل گسترش غیرطبیعی عروق خونی در داخل رحم و یا از زمان تولد وجود داشته باشد. اکثر این ناهنجاری‌ها به استثناء یک وضعیت به نام H.H.T به ارث نمی‌رسند. ای وی ام سرطان نیست و در سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‎یابد. ناهنجاری عروق مغزی مربوط به سخت شامه، در بزرگسالان اختلالی است که می‌تواند پس از یک آسیب رخ دهد.

علائم AVM

علائم ناهنجاری‌های شریانی وریدی مغز بسته به نوع و مکان آنها متفاوت است. در حالی که میگرن مانند سردرد و تشنج علائم عمومی هستند؛ ولی اکثر این ناهنجاری‌ها علائمی را نشان نمی‌دهند (بدون علامت) تا زمانی که خونریزی رخ دهد. علائم رایج ناهنجاری‌های شریانی وریدی مغز عبارتند از:

• حمله‌های ناگهانی سردرد شدید، استفراغ، گرفتگی گردن (به عنوان بدترین سردرد ها در طول زندگی توصیف می شوند.)
• تشنج
• میگرن هایی مانند سردردها
• سرو صدا در گوش: صدای غیر طبیعی صدای زنگ یا فش فش مانند که ناشی از فشار خون ای وی ام است.

علائم رایج ای وی ام نخاع عبارتند از:

• کمر درد شدید و ناگهانی
• ضعف در پاها و دست‌ها
• فلج شدن
• انواع بدشکلی شریانی وریدی

انواع مختلف AVM وجود دارد که شامل:

1. ناهنجاری شریانی وریدی (ای وی ام): شایع‌ترین ناهنجاری‌های عروق مغزی که شامل انسداد غیرطبیعی است که بین سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها اتصال برقرار شده بدون اینکه هیچ بافت مغزی بین آنها باشد.
2. کاورنوما: شاخه ای از مویرگ‌ها بطور غیر طبیعی بزرگ شده درحالی که تأمین کننده سرخرگی و سیاهرگی بطور قابل توجه وجود ندارد و فشار خون پایین است.
3. ناهنجاری سیاهرگی (وریدی): شاخه‌های غير طبيعی ورید‌ها بزرگ شده بدون شریان‌های تغذیه با فشارکم، به ندرت خونریزی صورت می‌گیرد و معمولاً درمان نمی‌شوند.
4. تلانژکتازی یا گشاد شدگی مویرگ‌ها: مویرگ‌های به طور غیر طبیعی بزرگ شده (شبیه به حالت کاورنوما)، فشار بسیار کم، به ندرت خونریزی صورت گرفته و معمولاً درمان نمی‌شود.
5. فیستول سخت شامه ای وی: اتصال مستقیم و غیر طبیعی بین یک یا چند سرخرگ و سیاهرگ به یک مجرا می‌شود. سیاهرگ‌های مغزی به سمت مجاری (سینوس) وریدی که در مناطق پر از خون در سخت شامه قرار دارند، قبل از ترک جمجمه و رفتن به قلب، به آن مجاری وارد می‌شوند. فیستول‌های سخت شامه‌ای و فیستول کاروتید کاورنوس (CCF) شایع ترین هستند.

عوارض AVM

در بیماران دارای AVM مغزی عوارض متعددی بسته به علائم، نوع، وسعت و محل وجود بدشکلی شریانی ممکن است پیش آیند. هنگامی که فرد بیمار به میانسالی می رسد، AVM مغزی به حالی از ثبات رسیده و دیگر بیماران علائم خاصی تجربه نمی کنند. عوارض خطرساز اصلی همراه با AVM مغزی شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی در مغز

تمامی حالت های AVM مغزی منجر به فشار زیادی به دیواره سرخرگ ها و سیاهرگ های درگیر آن می شوند. این امر منجر به نازک شدن و یا ضعیف شدن این رگ ها می گردد. در نتیجه ممکن است فرد دچار پارگی رگ و خونریزی مغزی ناشی از AVM مغزی شود. خطر این نوع خونریزی مغزی حدود 2 درصد در سال برای فرد بیمار است. در صورتی که شما سابقه پارگی رگ قبلی به واسطه AVM مغزی را داشته اید، ریسک این عارضه خطرناک بالاتر خواهد رفت. خونریزی مغزی ناشی از AVM مغزی مسئول 2 درصد از سکته مغزی سالانه است و اغلب این رخداد ناگوار در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود.

• کاهش سطح اکسیژن در بافت های مغزی

در صورتی که شما دچار AVM مغزی باشید، خون در مغز شما در محل ناهنجاری شریانی، به طور مستقیم از سیاهرگ به سرخرگ بر می گردد. خون با سرعتی بالا در این مسیر حرکت می کند؛ زیرا دیگر وارد مویرگ ها نشده است، به همین دلیل بافت های مغزی اطراف AVM نمی توانند اکسیژن و مواد غذایی لازم و مورد نیاز خود را به میزان کافی دریافت نمایند. این کمبود اکسیژن به تدریج منجر به ضعف و مرگ سلول های مغزی آن ناحیه خواهد شد. عوارض این وضعیت حالت های شبیه سکته مغزی است که در آن بیمار دچار مشکلات صحبت کردن، ضعف، بی حسی، از دست رفتن بینایی یا بی قراری و بی ثباتی شدید خلق و شخصیت می شود.

• مویرگ های نازک یا ضعیف

در افرادی که دچار AVM مغزی هستند، بدشکلی شریانی فشار بسیار زیادی بر دیواره های نازک و ضعیف مویرگ های خونی وارد می آورد. در نتیجه، ممکن است روی دیواره مویرگ ها و رگ های محدوده AVM مغزی تورم (آنوریسم) ایجاد شده و به احتمال زیاد بعداً منجر به پارگی آن رگ ها گردد.

• تخریب مغزی

در طول چرخه رشد، در صورتی که شما AVM مغزی داشته باشید، مغز شما از سرخرگ های بیشتری برای جبران آسیب AVM استفاده خواهد کرد. در نتیجه AVM مغزی بزرگتر و جابجا شده و یا حتی ممکن است بخش های کناری خود را در مغز تحت فشار قرار دهد. این امر منجر به کوفتگی داخلی نواحی مغزی مجاور AVM می شود. همچنین، جلوی حرکت آزادانه خون در شبکه های مویرگی بافت های اطراف را خواهد گرفت. این وضعیت به طور عمده دو نتیجه دارد. اول اینکه نرسیدن خون به بافت های مجاور منجر به تخریب مغزی آنها می شود. دوم، به دلیل این فشار مضاعف، مغز به دیواره داخلی جمجمه فشرده شده و هیدروسفالی ایجاد می شود.
سایر عوارض بدنی ناشی از AVM مغزی شامل موارد زیر هستند:

• درد در حفره شکمی
• درد پشت
• درد سینه
• صداهای نابهنجار در محدوده هایی که درگیری AVM مغزی شده اند (در صورت سطحی بودن آنها)

در برخی زنان دارای AVM مغزی، هنگام دوره بارداری، به دلیل تغییر در حجم و فشار خون، علائم و عوارض AVM مغزی تشدید می شود. نوعی از ناهنجاری شریانی مغزی به نام بیماری به نام نقص گالن به حدی عوارض گسترده دارد که بیمار باید بلافاصله پس از تولد تحت جراحی مغز و اعصاب قرار بگیرد. در این نوع از AVM مغزی، ناهنجاری شریانی منجر به هیدروسفالی شدید و ورم مغز و سر می شود. رگ های مغزی به حدی متورم می شوند که روی جمجمه نوزاد قابل رؤیت هستند و تشنج و مشکلات احتقانی قلبی دائم در نوزاد وجود دارند.

تشخیص AVM

در وهله اول پزشک تا آنجا که ممکن است درباره علائم شما، مشکلات پزشکی فعلی و قبلی، داروهایی که مصرف می‌کنید و سابقه خانوادگی بررسی می کند و همچنین معاینه بدنی انجام می‌دهد. آزمایشات تشخیصی برای کمک به تعیین محل، اندازه، نوع و درگیر بودن یا نبودن سایر قسمت‌ها به ناهنجاری استفاده می‌شود.

سی تی اسکن

اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT) اسکن با استفاده از اشعه‌ی ایکس و‌ (بدون ورود در حفره‌ی بدنی یا نفوذ در پوست) غیر تهاجمی برای مشاهده ساختارهای تشریحی داخل مغز برای تشخیص خون در مغز یا در اطراف آن، انجام می‌گیرد. تکنولوژی جدیدتر به نام سی تی آنژیوگرافی شامل تزریق کنتراست به جریان خون برای مشاهده شریان‌های مغز است. این نوع آزمایش بهترین تصاویر از عروق خونی از طریق آنژیوگرافی و بافت‌های بدن از طریق سی تی فراهم می‌کند.

ام آر آی

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) آزمایشی غیر تهاجمی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می‌کنند تا بتوانند بافت‌های مغز را با جزئیات مشاهده کنند. ام آر آی مطالعه غیر تهاجمی است، تزریق رنگ کنتراست از طریق IV انجام می‌گیرد تا عروق خونی را روشن نشان دهد.

آنژیوگرام

آنژیوگرام روشی تهاجمی است که یک لوله نازک که کاتتر نامیده می‌شود وارد یک شریان می‌شود و از طریق رگ‌های خونی به مغز منتقل می‌شود. هنگامی که کاتتر وارد شریان می‌شود، رنگ کنتراست به جریان خون تزریق شده و تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود.

مزایای آمبولیزاسیون مغز

مزایای عمل avm مغزی شامل موارد زیر است:

1. آمبولیزاسیون مغز در کوچک‌تر کردن ناهنجاری شریانی وریدی به طوری که برای پرتو درمانی مناسب باشد بسیار مؤثر است.
2. آمبولیزاسیون برای کاهش جریان خون از طریق ناهنجاری شریانی وریدی قبل از جراحی مفید است.
3. این کار برداشتن ناهنجاری شریانی وریدی توسط جراح را بسیار آسان‌تر می‌کند.
4. قابل تکرار شدن و مرحله بندی است.
5. احتمال درمان قطعی با آمبولیزاسیون به تنهایی حدود ۲۰ درصد است.
6. عمل جراحی باز نیست.
7. بستری کوتاه مدت در بیمارستان

آماده‌سازی پیش از آمبولیزاسیون مغز

پیش از عمل خون ممکن است آزمایش شود تا چگونگی کارکرد کلیه‌ها و لخته شدن طبیعی خون مشخص گردد. تمام داروهای مصرفی خود را باید به پزشک بگویید. ممکن است متخصص توصیه کند که مصرف آسپرین، داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی یا رقیق‌کننده‌های خون را برای مدت زمان کوتاهی پیش از عمل قطع کنید. همچنین بیماری‌ها یا سایر شرایط پزشکی خود را با پزشک در میان بگذارید. زنان همیشه باید در صورتی که احتمال بارداری آنها وجود دارد به پزشک یا کارشناس رادیولوژی اطلاع دهند. در صورتی که آنوریسم پاره شده باشد، به مدت چند روز پس از آمبولیزاسیون بستری می‌شوید تا از مشکلات دیگر جلوگیری شود. باید طوری برنامه‌ریزی کنید که به مدت یک شب یا بیشتر در بیمارستان بستری شوید. در طول عمل نیز یک روپوش در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.

روش آمبولیزاسیون مغز برای درمان آنوریسم مغزی

• روش‌ها با استفاده از تصویربرداری و با حداقل تهاجم مانند آمبولیزاسیون آنوریسم مغزی اغلب توسط یک متخصص آموزش دیده جراحی بسته مغز در یک مجموعه رادیولوژی مداخله‌ای انجام می شوند.
• پیش از درمان، ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی انجام شود.
• بر روی تخت معاینه قرار خواهید گرفت.
• ممکن است به منظور کنترل ضربان قلب، فشار خون و نبض در حین عمل به مانیتورهایی متصل شوید.
• یک پرستار یا تکنسین یک لوله درون وریدی را به رگ دست یا بازو وارد می‌کند تا آرام‌بخش به صورت داخل وریدی وارد بدن شود. ممکن است از آرام‌بخش متوسط استفاده شود. همچنین به جای آن احتمال دارد بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد.
• ناحیه‌ای از بدن که کاتتر باید وارد آن شود (معمولاً در ناحیه کشاله ران) تراشیده و استریل شده و با یک درپ جراحی پوشانده می‌شود.
• ناحیه‌ی مورد نظر توسط متخصص تحت بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد.
• یک برش پوستی بسیار کوچک در محل ایجاد می‌شود.
• از طریق هدایت تصویری، کاتتر وارد پوست شده و به محل آنوریسم یا AVM حرکت می‌کند. پس از قرار گرفتن کاتتر در محل، کویل‌های جداشدنی در محل آنوریسم قرار می‌گیرند. عوامل مایع جهت پر کردن AVM استفاده می‌شوند.

هزینه آمبولیزاسیون مغز

هزینه دقیقی را نمی‌توان برای این عمل در نظر گرفت؛ چراکه عواملی مانند نوع بیمارستان، بیمه داشتن یا نداشتن بیمار، محل ایجاد این عارضه و…. ممکن است بر میزان هزینه آن تأثیر بگذارد.

عوارض آمبولیزاسیون مغز

اگر آنوریسم پاره نشده باشد، می توانید ۲۴ ساعت بعد فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. اگر آنوریسم پاره شده باشد، ممکن است پس از عمل دچار حالت تهوع خفیف و تب پایین باشید. سردرد ممکن است از ۷ روز تا ۶ ماه وجود داشته باشد.