کاربرد سی تی اسکن در تشخیص بیماریهای مغز و اعصاب

مغز به‌عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی، اندام مهمی است که تفکر، حافظه، احساسات، مهارت‌های حرکتی، بینایی، تنفس، دما، گرسنگی و … را کنترل می‌کند. درصورتی‌که مغز آسیب ببیند یا دچار بیماری شود، معمولاً پزشک در مرحله اول دستور سی تی اسکن مغز می‌دهد و سپس برای تشخیص دقیق‌تر ام آر آی انجام می‌شود.

سی‌ تی‌ اسکن مغز، یک وسیله‌ی تشخیصی است که تصاویر دقیقی را از مشخصه‌های درون سر مانند جمجمه، مغز، سینوس‌های نزدیک بینی، بطن‌های مغز و کاسه‌ی چشم‌ها ایجاد می‌کند. سی‌ تی‌ اسکن، مخفف عبارت لاتین computed tomography به معنای توموگرافی مقطعی کامپیوتری می‌باشد و به این نوع اسکن و تصویربرداری به‌ عنوان اسکن CT scan نیز اشاره می‌کنند. دستگاه سی تی اسکن با استفاده از کامپیوتر و دستگاه‌‌های چرخشی اشعه ایکس برای تولید تصاویر مقطعی از بدن استفاده‌ می‌کند. دقت سی تی اسکن از عکس‌‌های تهیه شده با اشعه ایکس معمولی به مراتب بالاتر است و این اسکن‌ می‌تواند بافت‌‌های نرم، رگ‌ها و استخوان‌‌های بدن را نشان دهد.

موارد کاربرد سی تی اسکن

سی تی اسکن سر معمولاً برای تشخیص موارد زیر به کار برده می‌شود:

• خونریزی، ضربه مغزی و شکستگی جمجمه در بیمارانی که به سر آنها ضربه وارد شده است.
• خونریزی‌هایی که به دلیل پارگی یا نشت آنوریسم مغزی در بیمارانی که به سر دردهای ناگهانی مبتلا شده‌اند به وجود آمده باشد.
• لخته خون یا خونریزی در مغز بلافاصله پس از سکته مغزی
• تومور مغزی
• بزرگ شدن حفره‌های مغز (بطن‌ها) در بیمارانی که به هیدروسفالی مبتلا شده‌اند.
• بیماری‌ها یا ناهنجاری‌های سر و جمجمه

در موارد زیر نیز از سی تی اسکن استفاده می‌شود:

• ارزیابی میزان گستردگی آسیب‌دیدگی‌های استخوانی و آسیب‌دیدگی‌های بافت نرم در بیمارانی که صورت آنها ضربه خورده و باید جراحی‌های ترمیمی انجام دهند.
• تشخیص بیماری‌های استخوان تمپورال (گیجگاهی) در یک طرف سر که ممکن است باعث ایجاد اختلالات شنوایی شود.
• تعیین وجود التهابات یا تغییرات دیگر در سینوس‌های پارانازال
• برنامه پرتودرمانی برای درمان سرطان مغز یا بافت‌های دیگر
• مشخص کردن و هدایت مسیر سوزن‌هایی که برای نمونه‌برداری (بایوپسی) از مغز وارد آن می‌شوند.
• ارزیابی آنوریسم مغزی یا ناهنجاری‌های شریانی به کمک روش سی تی آنژیوگرافی مغز

مزایای سی تی اسکن

1. روند انجام سی تی سریع‌تر از ام آر آی است. به‌همین‌دلیل، پزشکان معمولاً از آن برای موارد اورژانسی استفاده می‌کنند.
2. هزینه سی تی اسکن معمولاً کمتر از ام آر آی است.
3. افرادی‌که دارای دستگاه‌های فلزی مانند ضربان‌ساز، محرک عصبی یا کاشت حلزون هستند و امکان انجام ام آر آی را ندارند باید سی تی اسکن انجام دهند.

آماده‌سازی برای انجام فرایند سی تی اسکن

در مورد بارداری و بیماری‌هایی که اخیراً به آنها مبتلا شده‌اید همچنین در مورد داروهای مصرفی و آلرژی‌هایی که دارید، پزشک را مطلع کنید. احتمالاً به شما توصیه می‌شود که چند ساعت قبل از انجام این فرایند از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. اگر شما به ماده حاجب حساسیت دارید، پزشک داروهایی را برای شما تجویز می‌کند که واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد. این داروها باید 12 ساعت قبل از انجام فرایند مصرف شوند. جواهرات و زیور‌آلات خود را در خانه گذاشته و لباسی گشاد و راحت بپوشید.

فرایند سی تی اسکن

تکنسین دستگاه شما را روی تخت می‌خواباند، معمولاً باید به پشت دراز بکشید. ممکن است از نوارها و بالش‌هایی استفاده شود تا شما در وضعیت صحیح قرار گیرید و در خلال فرایند وضعیت بدن شما ثابت بماند. بسیاری از اسکنرها به قدری سریع هستند که برای اسکن کردن کودکان نیازی به بیهوش کردن یا آرام کردن آنها نیست. در برخی موارد ممکن است برای کودکانی که توان تحمل آن را ندارند از آرامش‌بخش استفاده شود. حرکت باعث می‌شود که در عکس‌ها لک ایجاد شده و کیفت عکس‌ها تنزل یابد درست مانند آن چیزی که در هنگام عکس گرفتن نیز اتفاق می‌افتد. اگر در آزمایش‌های تصویری از ماده حاجب استفاده شود، متناسب با نوع آزمایش تصویری ممکن است ماده بلعیده شده، از طریق تزریق وریدی وارد بدن شود یا به ندرت از طریق انما این ماده وارد بدن شود. سپس تخت دستگاه به سرعت حرکت کرده و اسکن از محلی که باید انجام شود شروع می‌شود. بعد از آن، تخت به آرامی حرکت کرده و سی تی اسکن اصلی انجام می‌شود. بسته به نوع سی تی اسکنی که باید انجام شود، دستگاه ممکن است چندین مرتبه حرکت کند. زمانی که فرایند سی تی اسکن به طور کامل انجام شد، از شما خواسته می‌شود کمی صبر کنید تا تکنسین کیفیت عکس‌ها را برای ارائه یک تفسیر دقیق بررسی کند. سی تی اسکن مغز معمولاً 10 دقیقه طول می‌کشد.

تفسیر سی تی اسکن

یک رادیولوژیست متخصص در نظارت و تفسیر آزمایش‌های رادیولوژی تصاویر را آنالیز کرده و گزارش آن را برای پزشکی که شما را برای انجام سی تی اسکن معرفی کرده است ارسال می‌کند تا وی نتایج را با شما در میان بگذارد. ممکن است انجام آزمایش‌های تصویری تکمیلی نیاز باشد که پزشک برای شما علت انجام این آزمایش‌های تصویری را توضیح می‌دهد.

تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی مغز

• در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تولید تصاویر از ارگان‌های بدن، بافت‌های نرم، استخوان و ساختارها داخلی بدن استفاده می‌شود.
• در ام آر آی از میدان‌های مغناطیسی قوی و پالس‌های رادیو فرکانسی برای تولید تصاویر از ارگان‌های بدن، بافت‌های نرم، استخوان و ساختارها داخلی بدن استفاده می‌شود.
• تصاویری که توسط ام آر آی گرفته می‌شود شفاف‌تر از تصاویری است که توسط سی تی اسکن گرفته می‌شود.
• در ام آر آی از هیچ پرتویی استفاده نمی‌شود، در عین حال روشی پر سروصدا و زمان انجام آن طولانی‌تر از سی تی اسکن می‌باشد.
• در صورتی که رادیولوژیست در زمان تصویربرداری وجود داشته باشد می‌تواند تصاویر را تفسیر و به یک تشخیص دقیق و سریع کمک کند.

عوارض سی تی اسکن

عوارض جانبی و خطرات سی تی اسکن شامل ناراحتی، قرار گرفتن در معرض تشعشعات و واکنش آلرژیک نسبت به ماده حاجب می‌باشد. نگرانی‌های خود را قبل از عکس‌برداری سی تی اسکن با پزشک در میان بگذارید تا خطرات احتمالی کاهش یافته و بتوان عکس‌برداری مفیدتری را انجام داد.